Sword of the Stars is ontwikkeld door Kerberos Productions dat eerder behoorde tot het 'core team' achter Homeworld: Catalysm. Behalve dezelfde setting verschilt SotS op vele fronten van de Homeworld-games, dat zijn meer echte RTS-games die de naam 'Real Time' waardig zijn. Bij SotS ligt de nadruk dan ook minder op de gevechten, en meer op het opbouwen van een beschaving.

In de custom game-modus die het spel bevat start je (afhankelijk van de keuzes die je hebt gemaakt) met het menselijke ras of als een van de drie buitenaardse wezens (Hiver, Tarkas, Liir) en begin je het sterrenstelsel te koloniseren vanaf je thuisbasis/planeet. Er werd aangeraden te beginnen met een redelijk klein stelsel van ongeveer vijftig planeten. Het 'civilisatie-onderdeel' van SotS maakt gebruik van een turnbased systeem waar je per beurt bepaalde handelingen kunt verrichten zoals het bouwen van schepen en het opstarten van een onderzoek. Het doel is uiteindelijk zoveel mogelijk planeten te koloniseren en een beschaving op te bouwen ten koste van de andere rassen. Naast het koloniseren is het de bedoeling dat je keuzes maakt wat betreft de economie van je planeet: Het aanleggen van infrastructuur, het op gang brengen van de landbouw of het opstarten van de scheepsbouwindustrie. Deze keuzes worden slechts via menu's doorgevoerd en weergegeven in cijfers.

Door het opstarten van een economie maak je de bouw van (meer) ruimteschepen mogelijk. Je begint met een aantal standaard schepen zoals de Colonizer, Tanker en het Armorschip en Assault Shuttle. De Colonizer wordt gebruikt om nieuwe onbevolkte planeten te koloniseren en is dus een van de belangrijkste schepen voor progressie in de game. De tanker heeft als doel om de vloot van brandstof te voorzien als de tanks leeg zijn. Alle schepen hebben een bepaalde actieradio wat inhoudt dat elk schip (ook met een volle tank) niet onbeperkt kan vliegen. Bijtanken kan namelijk alleen op planeten mits je een tanker hebt met brandstofvoorraden.

Een element in de game die het spelen van SotS meer maakt dan wat routinematige handelingen, is de mogelijkheid om beurten en geld te investeren in onderzoek (research). Zo kan je bijvoorbeeld investeren in gentechnologie, ballistische wapens, lasers en nieuwe verbrandingstechnieken waardoor de actieradio vergroot wordt of de vuurkracht van de schepen toeneemt. Hierdoor zijn er nieuwe combinaties van onderdelen mogelijk waardoor je zelf nieuwe modellen kunt ontwikkelen. Dit onderdeel (design) in combinatie met de vele mogelijkheden door middel van onderzoek, maakt de game een stuk interessanter om te spelen.