Inleiding

De 'Nederlandse' literatuur heeft altijd een grensoverstijgend karakter gehad, mede dankzij de invloeden uit drie omvangrijke taalgebieden waarin het land is ingeklemd. Buitenlandse teksten, zowel in originele vorm als vertalingen, vormen dan ook een vanzelfsprekend ingrediënt in de 'Nederlandse' literatuurgeschiedenis. In dit themanummer worden zowel de theoretische benadering als de praktijk van het onderzoek naar literatuurtransfers belicht. Auteurs, vertalers en literatuurbemiddelaars die hebben bijgedragen aan het grensoverschrijdende karakter van de 'Nederlandse' literatuur staan centraal.

De invloed van buitenlandse literatuur op het 'Nederlandse' literaire systeem

In dit deel van het themanummer worden verschillende aspecten van de invloed van buitenlandse literatuur op het 'Nederlandse' literaire systeem besproken. Pieter Verstraeten gaat dieper in op het buitenland als referentiekader, aan de hand van het literaire expressionisme in Vlaanderen. Toos Streng onderzoekt de rol van de Franse roman in Nederland tussen 1830 en 1875 en de invloed hiervan op de meningsvorming over de roman. Jan Oosterholt legt de focus op buitenlandse literatuur als katalysator in het poëticale debat, met speciale aandacht voor Berthold Auerbach en het genre van de dorpsvertelling in het Nederlandse literaire systeem. Raphaël Ingelbien en Vincent Eelen werpen licht op de rol van literaire bemiddelaars in bewogen tijden, aan de hand van Thomas Colley Grattan en zijn bronnen en vertalers in de (ex-)Nederlanden.

Bemiddeling van literatuur

Dit deel van het themanummer richt zich op de bemiddeling van literatuur en de rol van cultuurbemiddelaars. Petra Broomans gaat in op de zichtbaarheid van literatuur in de canon en bespreekt de spelregels voor cultuurbemiddelaars. Els Andringa belicht de mediatie en transfer van Duitse Exilliteratuur in Nederlandse setting, met speciale aandacht voor de opkomst van literaire agenten. Daarnaast bestudeert Ton van Kalmthout de Nederlandse anglistiek rond 1900 en de transfer van literatuur in die periode.

Creatieve receptie

Het derde deel van dit themanummer focust op de creatieve receptie van buitenlandse literatuur in de 'Nederlandse' context. Carl De Strycker gaat dieper in op de invloed van buitenlandse literatuur als lezersconstructie en bespreekt de conceptualisering en toetsing hiervan. Jan Konst onderzoekt de rol van 'völkisch-nationale' en nationaalsocialistische literatuur in het werk van Louis Ferron, met als case study 'Het stierenoffer'. Meike Botterweg duikt in de Borgesreceptie van Frans Kellendonk en ontrafelt de spookachtige elementen in de bibliotheek van Babel.

Kennistransfer

Als afsluiting van dit themanummer worden verschillende vormen van kennistransfer besproken. Bettina Noak onderzoekt de culturele differentie in de kennistransfer aan de hand van Abraham Rogerius en zijn werk 'Open deure tot het verborgen heydendom' uit 1651. Ellen Krol gaat in op de vertalingen van Duitse populariserende zedenkundige werken over man en vrouw in Nederland tussen 1800 en 1840, waarbij de rol van de vrouw binnenhuis centraal staat.