Professionaliteit op basis van menslievendheid: een nieuwe kijk op zorg

De sector van de cure en de care is constant op zoek naar verbeteringen. Vaak wordt gedacht dat meer geld of strengere regels de oplossing zijn. Volgens hoogleraar Annelies van Heijst is echter een kwalitatief andere kijk op zorg en professionaliteit nodig. Haar zorgvisie en analyse zijn gebouwd op drie pijlers: de zorgethiek, het denken van Hannah Arendt over de menselijke conditie, en de presentietheorie van Andries Baart.

Zorgen als medemenselijke betrekking

In tegenstelling tot de heersende visie dat zorgen niets meer zou zijn dan marktgericht en zakelijk, stelt Van Heijst dat zorgen een medemenselijke betrekking is. Het gaat om praktisch inspelen op iemands behoeftigheid en afhankelijkheid. Ze noemt dit professionaliteit op basis van menslievendheid. Het doel van professionele zorg is niet slechts het oplossen van een ziektebeeld, maar vooral het niet alleen laten van de ander in het lijden.

Zorg op menselijke maat

Voor Van Heijst is het essentieel dat zorg op menselijke maat plaatsvindt. De zorgontvanger is geen passieve consument of autonome cliënt, maar speelt zelf een actieve rol in de zorgsituatie. Hierdoor is elke situatie uniek en ongewis. Van Heijst benadrukt dat deze onzekerheid niet moet worden weggeorganiseerd, maar hoort bij zorg op écht menselijke maat.

Het belang van eigenwaarde en voldoening

Van Heijst heeft niet alleen oog voor degene die zorg ontvangt, maar ook voor degene die zorg verleent. Ze zet het ideaal van slovende zelfopoffering op de helling en benadrukt dat wie voor een ander zorgt, ook zichzelf mag tellen. Zorgen vraagt veel, maar is niet alleen maar zwaar. Het is ook vormgeven aan het leven en een manier waarop mensen een stuk van hun leven delen. Zorgen geeft voldoening en kan aanhankelijkheid op gang brengen tussen degene die zorg geeft en ontvangt.

Prof. Annelies van Heijst is als hoogleraar Zorgethiek en Caritas verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Haar expertise ligt op het gebied van ethiek van de zorg in een theologisch perspectief. Naast dit boek heeft ze nog meerdere publicaties op haar naam staan, waaronder 'Iemand zien staan' en 'Verlangen naar de val'.