Dit boek bevat de lezingen die zijn gehouden op de nascholingen voor leraren geschiedenis (HAVO/VWO) voor het centraal eindexamenthema 2006-2007 'Van kind tot burger. Volksopvoeding via het onderwijs in Nederland (1780-1920)'. Alle aspecten van dit onderwerp komen aan bod: de achtergronden van de Bataafse onderwijshervorming, de Verlichting en haar invloed op de opvoeding, de vormgeving van het nationale onderwijs, het ontstaan van de schoolstrijd, het 'burgerlijk beschavingsoffensief' en de invloed daarvan op arbeidersgezinnen, de rol van onderwijzers in de volksopvoeding en de vertolking van het ideaal van burgerschap en deugd in de negentiende-eeuwse jeugdliteratuur. Anno 2006 klinkt een nieuwe roep om integrerend onderwijs in de gedeelde waarden van modern burgerschap: vrijheid, tolerantie en democratische participatie op basis van gelijkwaardigheid. Tot burgerschap en deugd schetst de historische achtergronden daarvan.

Inhoud: REDACTIE, Inleiding JAN LENDERS, Van kind tot burger. Lager onderwijs en de vorming tot burgerschap in de negentiende eeuw ARIANNE BAGGERMAN/RUDOLF DEKKER, Verlichte pedagogiek rond 1800: ideaal, praktijk en doorwerking. De opvoeding van Otto van Eck (1780-1798) NELLEKE BAKKER, Tot deugd en vreugd. Kinderliteratuur en de opvoedingsidealen van de negentiende eeuw BERNARD KRUITHOF, 'Godsvrucht en goede zeden bevorderen'. Het burgerlijk beschavingsoffensief van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen IDO DE HAAN, Van staatszorg tot vrijheidsrecht. De schoolstrijd in de Nederlandse politiek en samenleving PIETER BOEKHOLT, Eén school voor allen. Joden en hun positie in het onderwijs in de eerste helft van de negentiende eeuw SJAAK BRASTER, Het openbaar onderwijs als kameleon. Over christelijke en maatschappelijke deugden en het nationale onderwijsbeleid in Nederland, 1801-1920 MINEKE VAN ESSEN, 'Een werk van verheffing en verlichting'. Over de betekenis van de onderwijzer(es) voor de volksopvoeding, 1860-1920 ALI DE REGT, Opvoeding van arbeiderskinderen in Nederland, 1850-1920 Auteurs en redacteuren