De Correspondentie van Desiderius Erasmus 12 - Brieven 1658-1801

De correspondentie van Erasmus is zonder twijfel een van de meest interessante briefwisselingen die de wereldliteratuur heeft voortgebracht. In dit twaalfde deel van de integrale uitgave van alle 3141 brieven van en aan Erasmus zijn de brieven opgenomen die in 1526 en het eerste kwartaal van 1527 werden geschreven. Dit deel is prachtig vertaald door Jan Bedaux.

Een Strijd tussen Erasmus en Luther

Een belangrijk thema in dit deel van de brieven van Erasmus is de hevige onenigheid tussen hem en Luther, waar Erasmus enorm onder lijdt. Daarnaast wordt Erasmus voortdurend lastig gevallen door Zwitserse reformatoren, terwijl ook de positie van de katholieken in Bazel verslechtert. Vanuit de katholieke zijde voelt Erasmus zich eveneens aangevallen, met name door theologen uit Parijs en Leuven. Om steun te zoeken in zijn strijd met de Leuvense theologen schrijft hij brieven naar Rome en het hof van Karel V in Spanje, waar de keizer zelfs met een bemoedigende brief antwoordt.

Een Testament van Belang

De zorgen over zijn gezondheid hebben Erasmus ertoe gebracht om aan het begin van 1527 een testament op te stellen. Dit testament bevat niet alleen de verdeling van zijn persoonlijke bezittingen, maar ook een regeling voor de uitgave van zijn Opera omnia met een lijst van personen of instellingen die deze uitgave als geschenk dienen te ontvangen. Hieruit blijkt dat Erasmus op dat moment verre van onbemiddeld was.

Een Levendige Beschrijving van een Ongeluk

Tussen al deze onderwerpen neemt brief 1756 een speciale positie in, waarin Erasmus een levendige beschrijving geeft van de explosie van een kruittoren als gevolg van blikseminslag. Deze brief toont Erasmus' vermogen om op een meeslepende manier gebeurtenissen te beschrijven.

De Historische Erfenis van Erasmus

De correspondentie van Desiderius Erasmus biedt ons niet alleen inzicht in zijn diepgaande gedachten en ideeën, maar ook in de turbulente periode waarin hij leefde. De kernwaarden van redelijkheid zonder zendingsdrang of verkettering, tolerantie, het vermogen om te relativeren en historisch en genuanceerd te denken, evenals zijn gebruik van ironie als een manier om de waarheid te blijven zeggen in oorlogstijd, maken deel uit van Erasmus' waardevolle humanistische erfenis. Het is een nalatenschap die behoort tot het mooiste en meest waardevolle dat de Nederlandse beschavingsgeschiedenis heeft voortgebracht.

- Heleen Pott, NRC Handelsblad

"Hier schrijft een virtuoos van behaagzucht. Erasmus is de meester van de abstractie, zelfs in zijn vleierijen."

- Kees Fens, de Volkskrant