Preliminaire beschouwingen voor een filosofie van de liefde

In onze tijd wordt de menselijke geest, het bewustzijn en het Ik vaak geïdentificeerd met het brein. Echter, filosoof Roland van Vliet legt in zijn cultuurkritische analyse uit hoe de mens in de geschiedenis van het denken steeds meer wordt gereduceerd. Intuïtieve geest, ziel en zelfs het lichaam dreigen te worden geschrapt uit ons mensbeeld door de dominantie van het bewustzijn.

Terugwinnen van de menselijke vrijheid

Van Vliet benadrukt de noodzaak om de mens terug te winnen en introduceert het concept van drie Ikken die de menselijke vrijheid kunnen constitueren. Het Filosofische Ik, het Pneumatische Ik en het Empirische Ik vormen de drie brandpunten van identiteitsbepaling. Het Filosofische Ik, gekoppeld aan zelfreflectie, helpt bij het herkennen van onvrije motieven en het ontwerpen van vrije motieven. Het Pneumatische Ik omvat zowel een Dieper Zelf als een Hoger Zelf en dient als inspiratiebron. Het Empirische Ik, meer dan alleen het ego, is het domein van zelfontplooiing en zelfcreatie.

De strijd om menselijke vrijheid

De vrijheid van het Filosofische Ik wordt echter bedreigd door twee krachten. Het materialistisch determinisme ontkent het Pneumatische Ik en assimileert het Filosofische Ik in het Empirische Ik. Het geestelijk dualisme reduceert het Empirische Ik tot louter het ego, terwijl het Filosofische Ik zich onkritisch identificeert met het Pneumatische Ik. Daarom heeft Van Vliet het idee van het drievoudige Ik ontwikkeld om de menselijke vrijheid te redden.

De weg naar levenskunst en liefde

Van Vliet beschrijft uitvoerig en praktisch de kracht van ongedeelde aandacht. Hierdoor kan het Filosofische Ik in vrijheid de eenheid van het Pneumatische Ik ervaren en via de ongedeelde wil tot handeling komen in het Empirische Ik. Dit leidt tot het beoefenen van levenskunst en het vinden van liefde in ons handelen.