Een ironische en dappere kijk op de duistere realiteit van het concentratiekampleven

Reis terug in de tijd en beleef de afschuwelijke ervaringen van professor Balys Sruoga, een getalenteerde dichter, toneelschrijver, criticus en literair theoreticus uit Litouwen. In 1943 werd hij samen met 47 andere intellectuelen gegijzeld door de nazi's en naar concentratiekamp Stutthof bij Gdansk getransporteerd. De reden? Een vergeldingsactie vanwege de weigering van de Litouwse jeugd om dienst te nemen bij de Duitse SS.

Ironie en galgenhumor als overlevingsmechanisme

Wat dit boek zo uniek maakt, is dat Sruoga de gruwelijkheden van het kampleven probeert te aanschouwen door de bril van ironie en galgenhumor. Hij werpt een sluier van ironie over de wreedheden, omdat woorden simpelweg tekortschieten om de onbeschrijfelijke horror te omschrijven. Hij beschrijft zelfs de folteraars als menselijke wezens, hoe imperfect en verdorven ze ook zijn.

Een getuigenis van moed en veerkracht

In 1945 bevrijdde het Rode Leger Stutthof als laatste concentratiekamp, waarbij slechts een handjevol overlevenden werd aangetroffen. Sruoga werd gevangengenomen door het Rode Leger, ondervraagd met harde hand en uiteindelijk op voorspraak van zijn vrienden teruggestuurd naar Litouwen. In de zomer dat volgde, verwerkte hij zijn ervaringen en aantekeningen tot dit literaire werk dat nu nog steeds de rillingen over je rug zal laten lopen.

Een literair meesterwerk, eindelijk in volledige vorm beschikbaar

Na jaren van Sovjetcensuur verscheen in 1957 een zwaar gecensureerde versie van het werk. Pas in 1995 kon voor het eerst de volledige tekst worden gepubliceerd, waarmee deze bijzondere getuigenis eindelijk de erkenning kreeg die het verdiende. Het werk is inmiddels opgenomen in de literaire canon van Litouwen en wordt zelfs verplichte lectuur voor Litouwse middelbare scholieren. Deze uitgave is tot stand gekomen in samenwerking met het Lithuanian Culture Institute en het Nederlands Letterenfonds.