Slaagden we voor de test van Hitler in november 1938?

In november 1938 testte Hitler de reacties van de buitenlandse regeringen nadat alle synagogen in de Kristallnacht in brand waren gestoken. De krantenkoppen spraken boekdelen, maar de regeringen van vrije landen zwegen. Zelfs ons eigen kabinet Colijn hield de grenzen gesloten, waardoor slechts 2.000 vluchtelingen toestemming kregen om naar een kamp in Westerbork te komen dat speciaal voor hen was gebouwd in 1939. Dit gaf Hitler het vertrouwen dat zijn plannen met het Joodse volk weinig tegenstand zouden ondervinden. Deze wetenschap was al eerder duidelijk geworden bij de invoering van de rassenwetten van Neurenberg in 1936, waar onze regering niet eens durfde uit te spreken dat deze wetten immoreel waren.

Onze herdenkingen van de Kristallnacht

Het laatste deel van dit boek illustreert de moeite die Nederland heeft met het herdenken van de Kristallnacht en ons aandeel in Kamp Westerbork. Het is een aangrijpende en confronterende kwestie die we onder ogen moeten zien. Toch zijn er ook inspirerende en ontroerende verhalen te vinden in dit boek, zoals het verhaal van burgemeester Verbeek van Dinxperlo, die op bewonderenswaardige wijze hulp bood aan Joden. Ook het verhaal van Zwartendijk, die als viceconsul in slechts één week 2.345 visa maakte voor Joden die naar Curaçao wilden vluchten, en het verhaal van Truus Wijsmüller, die na de Kristallnacht in Wenen toestemming kreeg van Eichmann voor een van de grootste reddingsacties, laten zien dat er mensen waren die tegen de stroom in durfden te gaan en levens redden.

Dit boek biedt een scherpe analyse van een duistere periode in de geschiedenis, waarin de wereld een test onderging die we helaas niet zijn geslaagd. Het herinnert ons eraan dat we de verhalen moeten blijven vertellen, zodat we kunnen leren van het verleden en zorgen dat zoiets nooit meer gebeurt. Het inspireert ons om op te staan tegen onrecht en een verschil te maken in de wereld. Een must-read voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis en de kracht van menselijkheid.