De Lotgevallen van Nederlandse Vissersschepen in de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Duitse aanval op Nederland op 10 mei 1940 waren de haringschepen in IJmuiden, Katwijk, Scheveningen en Vlaardingen gereed om uit te varen na de Pinksterdagen. Helaas kwam dit er niet van, vanwege de capitulatie.

De vissersschepen die al buitengaats waren, kregen het bevel van de Nederlandse regering om naar Britse havens uit te wijken. 26 stoomtrawlers uit IJmuiden gehoorzaamden aan dit bevel, terwijl de meeste loggers en kotters terugkeerden naar hun thuishavens.

Desondanks slaagden elf trawlers, één logger en twaalf kleinere vissersvaartuigen erin om tijdens de meidagen de oversteek naar het Verenigd Koninkrijk te maken. Deze schepen werden uiteindelijk ingezet bij de Koninklijke Marine en de Royal Navy voor mijnenbestrijdingsoperaties en de voedselvoorziening in het Verenigd Koninkrijk.

Een Moeilijke Tijd voor Achtergebleven Vissers

Terwijl de vissers die in Nederland achterbleven te maken kregen met beperkingen in hun beroepsuitoefening. Na de capitulatie stonden de Duitsers alleen kustvisserij toe tussen Kijkduin en Zandvoort, tot drie mijl uit de kust en onder bewaking van een patrouillevaartuig.

In juni 1941 kregen de vissers vanuit IJmuiden nog eenmaal de kans om vlak onder de kust op haring te vissen. Maar daarna werd de visserij steeds meer ingeperkt door de Duitsers, die bang waren dat te veel schepen naar het Verenigd Koninkrijk zouden uitwijken. Bovendien hadden ze de schepen hard nodig voor hun eigen oorlogsvoering.

De Kriegsmarine vorderde geleidelijk het merendeel van de achtergebleven Nederlandse vissersschepen, zowel grote als kleine. Deze schepen werden ingezet in Minensuch- en Vorpostenflotillen en andere maritieme eenheden.

Een Overzicht van de Lotgevallen van Gevorderde Vissersschepen

Er is tot nu toe weinig onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de gevorderde vissersschepen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit komt voornamelijk door het gebrek aan beschikbaar bronnenmateriaal.

Gelukkig heeft het zoekwerk van Joep Zonne geleid tot een publicatie die een schat aan informatie bevat over de afzonderlijke vissersschepen die ingezet zijn aan zowel geallieerde zijde als door de Kriegsmarine. Deze publicatie werpt nieuw licht op de lotgevallen van deze schepen tijdens de oorlog.

Dr. Adri P. van Vliet
Plv. directeur Nederlands Instituut voor Militaire Historie